Gelegen aan de Mamelisserweg, nabij de kruising met de N278, ligt het in oorsprong vroeg-negentiende-eeuwse pand Mamelisserweg 3-5. Het pand is in de jaren tachtig opgesplitst in twee woningen. Nummer 5 wordt gevormd door het overgrote deel van het hoofdvolume (de drie linker vensterassen) en enkele aanbouwen aan de zuid- en westzijde, daterend uit de periode 1940-1960. De opdrachtgever heeft Mamelisserweg 5 recent gekocht en heeft de intentie het pand te verbouwen. Bij het indienen van de vergunningaanvraag kwam men erachter dat het huis was ingeschreven als rijksmonument en dat ze, vanwege de monumentale status, een bouwhistorisch onderzoek als onderdeel van de aanvraag omgevingsvergunning moeten aanleveren.

Ingrijpende verbouwingen na aanwijzing als rijksmonument

Het pand is sinds 1967 ingeschreven als rijksmonument. De redengevende beschrijving is als volgt: “twee vakwerkhuizen met verdieping onder zadeldak, XIX A”.

De huidige situatie correspondeert niet meer met de situatie zoals omschreven in de redengevende beschrijving. Van een vakwerkhuis is namelijk geen sprake meer. Het pand is na 1967 ingrijpend verbouwd.

Uit het kadastrale onderzoek is gebleken dat het gebouw in oorsprong dateert uit de jaren 1820. Het is in de loop van de negentiende eeuw meerdere keren ingrijpend verbouwd. De huidige hoofdopzet vindt haar oorsprong in 1887. In het interieur zijn delen van het negentiende-eeuwse casco, zij het aangetast, inzichtelijk gebleven. Bij het tweede travee (vanuit het zuiden bezien) aan de oostzijde heeft men het vakwerk bij de laatste verbouwing zichtbaar gemaakt. Deze vakwerkwand staat op een silex plint. Zoals is gebleken uit de bouwhistorische verkenning, kan deze muur op zijn vroegst bij een verbouwing rond 1887 zijn ontstaan. Hierbij is naar alle waarschijnlijkheid gebruik gemaakt van een oudere vakwerkconstructie.

Tijdens de opname is bij de achtergevel van het hoofdvolume (nu de muur van een gang) een vakwerkconstructie achter een houten voorzetwand aangetroffen. Dit is de enige wand waar nog sprake kan zijn van een situatie die is terug te voeren tot het begin van de negentiende eeuw. Ook tussen de tweede en derde ruimte is een (open) vakwerkconstructie aanwezig. Deze is op een mergelstenen plint geplaatst. De constructie is in de huidige opzet echter niet authentiek (vermoedelijk wel de negentiende-eeuwse dekbalk) en is samengesteld uit hergebruikte onderdelen. Onder het tweede vertrek ligt een kelder. De kelder is opgetrokken in mergel en is voorzien van een troggengewelf op stalen liggers. Er zijn geen sporen dat de kelder oorspronkelijk van een tongewelf was voorzien.  De kelder is, gelet op ontwikkelingsgeschiedenis, niet ouder dan de verbouwing van 1887.

De voornaamste historische waarde, de vakwerkconstructie (die dus grotendeels minder oud is dan werd aangenomen), is door het plaatsen van een nieuwe gevel (na 1967) volledig aan het zicht onttrokken en ten behoeve van de op dat moment geplaatste vensters, aangepast. De historische belevingswaarde van het pand is daardoor laag. Behalve de gevel zijn in de loop van de twintigste eeuw meer ingrijpende wijzigingen doorgevoerd die een nadelig effect hebben op de belevingswaarde en bouwhistorische waarde van het pand. Het dak heeft niet haar oorspronkelijke opzet. De flauwe helling van de dakschilden correspondeert niet met de karakteristieke vakwerkbouw en is in zijn geheel vernieuwd, waarbij ook de oorspronkelijke spanten zijn verwijderd. Of dit dak al vóór 1967 (in de periode 1940-1960) of daarna is gewijzigd, is onduidelijk. De aanbouw aan de zuidzijde is gebouwd in de periode 1940-1960, als ook de kopgevel wordt versteend (en ook hier het vakwerk is verdwenen). Gelijktijdig met het realiseren van het nieuwe buitenblad van het hoofdvolume is deze aanbouw opnieuw opgetrokken. In een later stadium is deze nog verder uitgebreid. De aanbouw aan de achterzijde dateert eveneens uit de periode 1940-1960. Ook deze is in een later stadium weer ingrijpend verbouwd.