Op de hoek Tweede Walstraat en Vlaamsegas ligt een aantal panden die alle in oorsprong dateren uit het eind van de negentiende eeuw-begin twintigste eeuw. Een groot deel van deze panden verkeert als gevolg van leegstand, verwaarlozing en bezetting door krakers in een slechte staat van onderhoud. De eigenaar van de panden Vlaamsegas 1-3 en Tweede Walstraat 92-106 heeft de wens om de locatie te ontwikkelen. Ten behoeve van de beoogde ontwikkeling stelt de gemeente als vereiste dat een bouwhistorische verkenning wordt verricht naar de op deze locatie aanwezige panden.

Ontwikkelingsgeschiedenis

Het steegje dat nu Vlaamsegas heet, wordt voor het eerst genoemd in de archieven van 1417. Het steegje liep vanuit de stad naar de gemeenschappelijke velden. In 1476 wordt gesproken over een Vlemynxgasse, naar de daar wonende P. Vlemynck. In de zestiende eeuw komt het toponiem Vleemsche gas (1519) en Vleemsche strait (1531) voor. Vanaf 1470 wordt van oost naar west een nieuwe stadsmuur gebouwd die zowel de Nieuwstad in het oosten als de Voorstad in het zuiden omvat. Langs dit tracé was al eerder een gracht aangelegd. De Vlaamsegas werd een doodlopend steegje tussen de Molenstraat en de nieuwe stadswal. De Molenstraat was voor de omwalling al bebouwd en vanaf deze periode raakt ook de Vlaamsegas bebouwd met huizen. Op de stadsplattegrond van Jacob van Deventer uit 1557 zien we dat de volledige Vlaamsegas aan weerszijde is bebouwd. Langs de latere Tweede Walstraat is geen bebouwing aanwezig. De contour van de stadsmuur blijft eeuwenlang nagenoeg ongewijzigd. Aan de buitenzijde wordt de vesting door de eeuwen heen versterkt en uitgebreid.

In 1876 wordt een begin gemaakt met het slechten van de vestingwerken rondom Nijmegen. Na de afbraak van de wallen, muren en vestingwerken tussen 1876 en 1880 werden in een concentrische vorm rondom het oude centrum achtereenvolgens de Walstraten, de In de Betouwstraat en Van Welderenstraat en de singels aangelegd. De Tweede Walstraat volgt de loop van de laatmiddeleeuwse stadsmuur en is aangelegd in 1881. De hiërarchie in de concentrische straten is nog goed af te lezen: luxe vrijstaande stadsvilla's en herenhuizen aan de Oranjesingel, aaneengesloten iets minder luxe herenhuizen aan de Van Welderenstraat. Langs de Tweede Walstraat lagen vooral eenvoudige woningen, deels opgezet als boven- en benedenhuizen. Zoals blijkt uit de plattegronden van de bebouwing die rond 1900 wordt gebouwd, is aan de Vlaamsegas op dat moment sprake van enkele kleinschalige woonhuisjes en stadsboerderijtjes, compleet met deel en/of stallen.

Ensemble gebouwen

Van elk van de binnen het plangebied gelegen panden is een individuele omschrijving opgesteld, is de ontwikkelingsgeschiedenis onderzocht en is een waardering opgesteld.

Het huidige ensemble aan de Vlaamsegas maakt, samen met de bebouwing aan de Tweede Walstraat, deel uit van een stedenbouwkundige ontwikkeling die op gang kwam na de ontmanteling van de vestingwerken vanaf 1881. Het volumes op en nabij de kruising Vlaamsegas-Tweede Walstraat is echter door diverse verbouwingen, functiewijzigingen, leegstand, kraak en verval in aanzicht ingrijpend gewijzigd, waardoor van een samenhangend, ononderbroken historisch gevelbeeld geen sprake meer is en de historische ensemblewaarde van het geheel is aangetast. De panden Tweede Walstraat 102- 104 en 106-108 hebben nog een gaaf behouden gevel. Beide panden zijn gebouwd in 1899 en zijn in een voor de periode kenmerkende, sobere neorenaissancestijl (Oudhollandse stijl) uitgevoerd. Beide volumes worden gekenmerkt door de karakteristieke opbouw van de hoofdmassa, gebouwd in een haakvorm. Meteen achter de voorgevel buigen de volumes sterk af. Dit is onlosmakelijk verbonden met de stedenbouwkundige ontwikkeling van dit deel van Nijmegen: de relatie tussen de middeleeuwse verkaveling van de Vlaamsegas en de ontwikkeling van dit stadsdeel na de ontmanteling van de vesting in de jaren achttientachtig.