Voor de realisatie van de A2-traverse door Maastricht heeft de gemeente een openbare aanbesteding uitgeschreven. Een van de consortia die heeft meegedongen naar de aanbesteding, heeft Res nova Monumenten gevraagd onderzoek te verrichten naar de aanwezige cultuurhistorische kwaliteiten. Een gedetailleerde inventarisatie op locatie heeft plaatsgevonden en de resultaten zijn verwerkt in een spreadsheet met database van alle aangetroffen waardevolle onderdelen, en per deelgebied een analyse met aanbevelingen (karakteristiek) en een waardenkaart. Omdat de traverse een groot gebied met een wijkgrensoverschrijdende omvang heeft, zijn bij het onderzoek de desbetreffende Maastrichtse buurten in het onderzoek meegenomen. Een dergelijke werkwijze is van belang om te kunnen inzien of de voorhanden zijnde veranderingen van invloed zullen zijn op eventueel aanwezige stedenbouwkundige of ensemblewaarden.

De resultaten van het onderzoek dienen als uitgangspunt van het deelrapport Indicatie waardering met aanbevelingen en effecttoets, waarin aanbevelingen zijn opgesteld over de wijze waarop met de aanwezige cultuurhistorische waarden moet worden omgegaan. Ook is hierin een effecttoets van de ontwerpplannen wat betreft de infrastructuur opgenomen, om optimaal rekening te kunnen houden met de cultuurhistorische waarden en de gevolgen van het projecteren van de nieuwe infrastructurele voorzieningen. Uit de beschrijving van de verschillende wijken blijkt al snel dat het traject van de A2 als het ware een solitaire structuur vormt binnen oostelijk Maastricht. Hoewel een groot aantal wijken aan de autosnelweg grenst, vormt het traject en de op deze weg geprojecteerde bebouwing een afzonderlijk stedenbouwkundig element. De volumes langs de weg zijn als het ware met de rug naar de achterliggende wijken gericht. Dit is het sterkst voelbaar in het deel tussen de Terblijterweg/Viaductweg en de kruising met de Voltaweg, en het gedeelte boven het Oranjeplein. In de noordelijke landgoederenzone en vanaf de Voltaweg tot en met het Oranjeplein is er door het meer ‘open’ karakter juist wel sprake van een visuele relatie. Hieronder worden die karakteristieken die binnen het projectgebied vallen nog even kort vermeld.

De landgoederenzone: de Groene Poort

In het noordelijk deel omvat het projectgebied een aantal eeuwenoude landgoederen: Petit en Grand Suisse, doorsnijdt de gebiedsgrens de parktuin van Severen en liggen Geusselt, Vaeshartelt, Kruisdonk, Bethlehem en Jeruzalem meteen aan deze grens. De karakteristiek van deze landgoederen, bestaande uit een landhuis met aanzienlijke parktuinen, bepalen voor het overgrote deel het aanzien van het noordelijk deel van het projectgebied, temeer vanwege hun onderlinge (fysieke) relatie. Bij iedere verandering die hier in het landschap zal plaatsvinden, zal op een weloverwogen manier moeten worden omgegaan met de aanwezige cultuurhistorische waarden die onlosmakelijk verbonden zijn met de typologie van de Maastrichtse landgoederen.

Geusseltpark

Aan de rand van het Geusseltpark en deels binnen de grens van het projectgebied liggen de relicten van de wielerbaan uit 1895. Deze wielerbaan heeft een hoge cultuurhistorische waarde, temeer vanwege het precedent van sportactiviteit in het park, en zal in de toekomstige planning een prominente rol moeten spelen. Hoewel de huidige belevingswaarde laag is, liggen hier mogelijkheden voor de toekomst.

Nazareth

De elf in zaagtandpatroon langs de A2 gelegen flats liggen binnen het projectgebied van de A2. Deze panden maken een integraal deel van de wederopbouwwijk Nazareth en hebben met name een stedenbouwkundige waarde. Door de directe ligging langs de A2 is hier sprake van een visuele relatie. Bij de samenhang tussen de traverse en de direct hieraan gelegen bebouwing, maar nog meer met de relatie tussen de flats en de wijk waarin ze zijn gelegen en waarvan de huidige volumes onlosmakelijk deel uitmaken.

Tussen het kruispunt Terblijterweg / Viaductweg en Voltastraat

Dit deel van het projectgebied is ingesloten tussen twee woonwijken die nagenoeg geheel met de rug naar de A2 zijn gericht. De bebouwing, gelegen aan de ventwegen, is van latere datum en heeft weinig cultuur- en architectuurhistorische waarde. De fysieke barrière die door de middelhoge flats wordt gecreëerd wordt, verder versterkt door de muur die de snelweg alhier omkadert. Het enige pand met een hoge belevings- en cultuurhistorische waarde vormt de school van Boosten, die aan de kruising met de Viaductweg staat. Door de huidige opstelling van het kruispunt valt deze echter nauwelijks op. De zichtbare gevels zijn overigens de achtergevels van het complex, welke zich opent naar de achterliggende wijk.

Van Voltastraat tot en met Oranjeplein

In dit deel van het projectgebied ‘opent’ de traverse zich zowel naar het Wittevrouwenveld als naar Wyckerveld. Aan de oostzijde bevindt zich, meteen buiten de projectgrens, een fraai ensemble gebouwen bestaande uit de kerk, een pastorie, een buurthuis, twee scholen en het schakelstation. Deze gebouwen zijn naar de traverse gericht en vormen door hun vrijstaand karakter een indirecte open verbinding met de achterliggende wijk. Bij de ten zuiden hiervan gelegen Frankenstraat wordt deze openheid naar de traverse versterkt door de met jaren dertig bebouwing omzoomde pleinvorming aan het begin van de straat. Bovengenoemde bebouwing zal op basis van de intrinsieke waarde van de individuele gebouwen, en van de ensemblewaarde van het geheel bij toekomstige ontwikkeling aan de traverse en in de wijk als cultuurhistorisch uitgangspunt moeten dienen. Aan de westzijde heeft deze openheid een meer dramatisch karakter door het achter elkaar liggende Koningsplein en Oranjeplein. Binnen deze grote groene zone is een aantal grootschalige complexen gerealiseerd. De relatie tussen oost en west wordt door deze gebouwen en de Gemeenteflat van Dingemans aan de oostzijde van de A2 visueel verbonden.

Ten zuiden van het Oranjeplein

In het zuidelijk deel van het projectgebied is de relatie met de omliggende wijken zeer beperkt. Door jongere bebouwing en begrenzing door middel van begroeiing, wordt de A2 afgezonderd van de omgeving.