Boerderij Rozenburg Zoetermeer

boerderij Rozenburg, Voorweg Zoetermeer, bouwhistorisch onderzoek gemeentelijk monument

Boerderij Rozenburg

Voorweg 112 Zoetermeer

Gemeentelijk monument

 

Opdrachtgever

Gemeente Zoetermeer

 

Uitvoering

Cultuur- en bouwhistorisch onderzoek

2017


Gelegen aan het historische dorpslint van Zoetermeer ligt de in 1871 opgerichte statige boerderij Voorweg 112. Deze boerderij wordt ook wel De Rozenburg genoemd. Het complex is een gemeentelijk monument.

 

De als T-huis opgerichte boerderij kent bouwmassa’s met elk een eigen vormentaal. Het voorhuis is in een streng neoclassicistische vormentaal uitgevoerd, terwijl de detaillering van het achterhuis leunt op de architectuur van de neogotiek. Het pand is eigendom van de gemeente Zoetermeer. Deze heeft de intentie om het gemeentelijk monument te verkopen. Om zorg te dragen dat de toekomstige eigenaar bij de ontwikkeling van zijn/haar plannen op een verantwoorde wijze omgaat met de monumentale status van het pand, heeft de gemeente Zoetermeer Res nova Monumenten gevraagd om een bouwhistorische analyse van de villa op te stellen. Doel hiervan is om inzicht te geven welke onderdelen waardevol en/of behoudenswaardig zijn en daarmee de handvaten te bieden bij het tot stand komen van een ontwerp voor een eventuele restauratie, verbouwing en/of herbestemming. Als onderdeel van de opdracht is gevraagd om ook het erf/terrein van de boerderij in het onderzoek mee te nemen.

 

Voorweg 112 is gelegen aan een historisch lint dat langs de wetering aan de westzijde van het oude centrum van Zoetermeer is gelegen. Dit lint vormt een historische enclave binnen de groeistad Zoetermeer. Ten zuiden bevindt zich een grootschalig hoogbouwcomplex. Ten noorden grenst een smalle groenstrook, gevolgd door een belangrijke verkeersader. Het pand bevindt op enige afstand van de straat en is, evenals de overige (historische) panden aan de noordzijde van de weg, bereikbaar via een eigen brug over de wetering. De bebouwing op het kavel concentreert zich aan de oostzijde en bestaat uit de T-boerderij met ten oosten daarvan een vooroorlogs bijgebouw en een houten paviljoen. De aanplant van het terrein is, met uitzondering van een enkele solitaire boom, volledig ontstaan in het laatste kwart van de vorige eeuw.

 

Voorweg 112 is gebouwd in 1871, in opdracht van Jan Teunisz. Groenewegen. Het gebouw wordt gekenmerkt door een opvallend gebruik van architectonische stijlen. Het voorhuis, de woning van het gebouw, is opgetrokken in een statige, neoclassicistische vormentaal. Het toepassen van een zo streng doorgevoerde neoclassicistische vormentaal bij een (agrarisch) voorhuis is bijzonder te noemen. De betekenis is in ieder geval duidelijk. De bewoner wilde zichtbaar maken dat hij een man van status was en op de hoogte was van de culturele ontwikkelingen die in het land (en daarbuiten) plaatsvonden. Hierbij valt wel op dat de traditionele typologie van de boerderij niet op de karakteristieke wijze met de esthetica van de neoclassicistische architectuur is verenigd (wat betreft symmetrie en rechtlijnigheid). De wijze waarop binnen deze classicistische vormentaal het verschil in gevelopzet van het rechter- en linkerdeel is opgelost, laat zien dat men heeft geworsteld met het verenigen van een traditionele typologie en de classicistische esthetica.

 

Even bijzonder als het gebruik van een classicistische vormentaal voor het voorhuis, is het gebruik van een neogotische vormentaal voor de schuur. De keuze is des te meer bijzonder aangezien een schuur normaliter niet zichtbaar was vanaf de publieke ruimte en dus niet in eerste instantie was bedoeld als statusdrager. Bovendien was de neogotiek op dat moment nog steeds vrijwel uitzonderlijk gebruikt voor kerkenbouw. De gotische traceringen lijken ook sterk op het bovenste gedeelte van gotische kerkramen en de vraag kan worden gesteld of we hier te maken hebben met iemand die deze ramen heeft laten maken, of dat ze zijn vrijgekomen bij de werkzaamheden aan een bestaande kerk. 

 

De boerderij is in hoofdopzet karakteristiek voor de negentiende eeuw. Het exterieur is grotendeels gelijk aan de oorspronkelijke situatie. Tegen de achtergevel is in de loop van de vorige eeuw een aanbouw gerealiseerd. De huidige vormgeving van deze uitbouw dateert uit de laatste kwart van de twintigste eeuw. In het interieur heeft in de loop van de vorige eeuw een aantal wijzigingen plaatsgevonden. Deze wijzigingen hebben zowel betrekking op het voor- als achterhuis en zowel op de structuur als op de afwerking van het pand.