Nieuw landgoed Hof van Twekkelo

Nieuw landgoed Hof van Twekkelo

Nieuw landgoed Hof van Twekkelo

Haimersweg Twekkelo

Gedeeltelijk NSW-landgoed

 

Opdrachtgever

PSE Vorden

 

Uitvoering

Cultuur- en bouwhistorisch onderzoek

2019 


Gelegen tussen Enschede en Hengelo ligt het eeuwenoude buurtschap Twekkelo. Op de locatie van het gebied dat ruwweg tussen de Haimersweg, Twekkelerweg, Bruninksweg, Grote Veldweg en Twekkelerveldweg is gelegen, wenst de eigenaar een nieuw landgoed te stichten. Een gedeelte van dit gebied, namelijk de erve De Haimer met de bijbehorende landerijen, is al als NSW landgoed aangemerkt.

 

Het plangebied strekt zich over de gemeentegrens van Enschede en Hengelo. Vanwege de beoogde ontwikkeling wensen de gemeenten dat er inzicht komen in de cultuurhistorische waarden die in het gebied aanwezig zijn. Doel van het onderzoek is om een onafhankelijke waardenkaart op te voeren op basis waarvan de voorgestelde plannen getoetst kunnen worden. Tevens worden de bevindingen van het rapport als inspiratiebron ingezet voor de uitwerking van de plannen.

 

Het nieuwe landgoed Hof van Twekkelo bevindt zich op de grens van de middeleeuwse landbouwgronden en de voormalige woeste gronden van de marke. Binnen de contour van het nieuwe landgoed zijn deze landschappelijke karakteristieken naast elkaar aanwezig: kampen en licht meanderende (historische) houtwallen in het oosten en een rechtlijnige verkaveling (en rechtlijnige wallen) in het westen. Landschappelijk gezien is hierdoor sprake van een bijzonder geheel dat de ontwikkelingsgeschiedenis van dit gebied duidelijk beleefbaar maakt.

 

Binnen het projectgebied bevindt zich een tweetal tot de Middeleeuwen terug te voeren boerenhoven, de Haimer en het Elkeman. Grenzend aan het nieuwe landgoed ligt ten noorden het, ook tot de middeleeuwen te herleiden, Brunink. Met name bij het Brunink en het Elkeman is nog sprake van een ensemble historisch waardevolle gebouwen. Kenmerkend hierbij is dat de voorhuizen op de agrarische gronden zijn georiënteerd (en niet op de weg). Beide boerderijcomplexen kenmerken zich in de huidige verschijningsvorm als rijk-gedetailleerde volumes uit de late negentiende eeuw (evenals een groot aantal in de nabijheid gelegen boerderijcomplexen).

 

Bij de Haimer is de oorspronkelijke boerderij al aan het begin van de twintigste eeuw verdwenen. Uit de bronnen blijkt dat de Haimer van oorsprong een zeer welvarende boerderij is geweest en als enige boerderij in Twekkelo in de hoogste klasse wat betreft vermogensbelastingheffing werd aangeslagen. De nog aanwezige zeventiende-eeuwse schuur, die als schuilkerk heeft gediend, is als rijksmonument aangewezen. Hieromheen is in de loop van de twintigste eeuw een aantal volumes opgericht (en meerdere malen herbouwd/uitgebreid). Hoewel de bebouwing op een voor Twente karakteristieke wijze willekeurig op het erf zijn geplaatst, is er geen sprake meer van een historisch waardevol boerenerf: oriëntatie van de huidige boerderij op de straat; twee, zich als woonhuis presenterende volumes, elk met een eigen toegang en beide fysiek van elkaar gescheiden. De bebouwing op het erf zal worden gesloopt, met behoud van de zeventiende-eeuwse schuur. Op het erf van de Haimer zal een nieuw hoofdhuis van het landgoed worden opgericht. Deze zal wat betreft typologie en esthetica haar inspiratie zoeken in de grootschalige historische boerderijcomplexen in de (directe) nabijheid. Bij de inrichting van het erf zal de Twentse erfstructuur als uitgangspunt gaan dienen. 

 

Een karakteristiek element binnen het gebied vormt de bakstenen brug over de Elsbeek. Dit bruggetje vormt het enige fysieke relict van een spoorlijn (1884-1942) die over het westelijke deel van het nieuwe landgoed liep.