Landhuis Veldheim

Landhuis Veldheim Zeist, architect Jan Stuivinga

Landhuis Veldheim

Utrechtseweg 69 Zeist

Rijksmonument

 

Opdrachtgever

Friso Woudstra Architecten

Mooi Zeist B.V.

 

Uitvoering

Bouwhistorisch onderzoek

2019 

 

Samenwerking

SB4 Buro voor historische tuinen


Aan de Utrechtseweg, nabij het historisch centrum van Zeist, ligt het in 1908 gebouwde landhuis Veldheim. Veldheim is gebouwd als de woning van toenmalig Zeister burgemeester Clotterbooke Patijn. Het landhuis is gebouwd vanuit een behoefte aan representatie, passend bij de status en functie van de eigenaar. Als architect wordt Jan Stuivinga aangetrokken. Stuivinga had enkele jaren eerder ook al het ontwerp voor het gemeentehuis van Zeist geleverd.

 

Veldheim is, zowel wat betreft exterieur als interieur, een gaaf behouden voorbeeld van een vroeg-twintigste-eeuws grootschalig herenhuis dat is opgezet in een nieuw historiserende stijl. Het past binnen een traditie waarbij bij dergelijke grote huizen met name de achttiende-eeuwse baksteenarchitectuur uit zowel Nederland als het buitenland (in het bijzonder Engeland en Amerika) een belangrijke invloed hebben gespeeld. Daarnaast is het ook een fraai voorbeeld van een woonhuis dat is gebouwd volgende rationele bouwprincipes, waarbij het duidelijk van binnen naar buiten is ontworpen. Dit heeft zich vertaald in een symmetrische opzet aan de zuidzijde (de plaats waar alle primaire vertrekken zijn gelegen) en de asymmetrische opzet van de noordzijde, waarbij de specifieke, fijnmazige plattegrond is vertaald in een onregelmatige opstand. De plattegrond van Veldheim is bovendien een vroeg en zeldzaam voorbeeld van een landhuis dat is gebouwd volgens het Engelse north-corridor plan. Een dergelijke plattegrond gaat uit van de plaatsing van alle leefvertrekken en representatieve kamers aan de zuidzijde en alle dienstvertrekken en secundaire (privé) vertekken aan de noordzijde.

 

In het onderzoek is, op verzoek van de gemeente Zeist, ook aandacht besteed aan de organische architectuur die op het terrein is gelegen. Veldheim heeft sinds 1932 gefungeerd als Zonnehuis. Het werd gesticht door Bernard Lievegoed, die een belangrijke rol heeft gespeeld in het introduceren en verspreiden van het antroposofisch gedachtengoed van Rudolf Steiner. Sinds de jaren zeventig zijn op het terrein enkele gebouwen opgericht, waarbij de antroposofische architectuurprincipes een rol hebben gespeeld.  

 

Naast het bouwhistorisch onderzoek heeft er ook een tuinhistorisch onderzoek plaatsgevonden, uitgevoerd door SB4 buro voor historische tuinen. Op basis van de resultaten van beide onderzoeken wordt een plan ontworpen voor herbestemming van het hoofdhuis en ontwikkeling van het park.