Bijbank Nederlandse Bank Nijmegen

Mariënburg 67 Nijmegen, bijbank Nederlandse bank Abraham Salm

Bijbank Nederlandse Bank

Mariënburg 67 Nijmegen

Gemeentelijk monument

 

Opdrachtgever

Commerciële partij

 

Uitvoering

Bouwhistorisch onderzoek

2018

 

Architect

Flow Architecten


Gelegen in de bocht van de Mariënburg, ligt het vroeg twintigste-eeuwse Mariënburg 67. Het pand werd in 1910 gebouwd als bijbank van de Nederlandse Bank. Het pand is een gemeentelijk monument. De eigenaar van het pand heeft de intentie om het monument te restaureren en te verbouwen. Vanwege de status als gemeentelijk monument, stelt de gemeente ten behoeve van de beoogde werkzaamheden als vereiste dat een bouwhistorisch onderzoek naar het pand wordt verricht als onderdeel van de aanvraag omgevingsvergunning.

 

Mariënburg

Rond 1426 werd in het oostelijke deel binnen de ommuurde stad het klooster Mons Mariae (Mariaberg) gesticht. Het klooster, gewijd aan Maria, werd opgericht op een van de heuvels van Nijmegen. Deze kloosternaam, Mariaberg, is later verbasterd tot Mariënburg. Het klooster was in gebruik tot de inname van Nijmegen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Na het verbod op het uitoefenen van het katholieke geloof, werd het klooster in gebruik genomen als kazerne en militair ziekenhuis. Nadat het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 werd opgericht, werd de grond van het klooster in 1820 door de Domeinen aangekocht en met uitzondering van de nog bestaande kapel werd het gehele terrein ingericht als kazerneterrein. Deze kazerne is na de bouw van de Krayenhoffkazerne en Sneijderskazerne aan de Groesbeekseweg/Gelderselaan in 1905 haar functie verloren en wordt ontmanteld. Van deze kazerne resteert vandaag de dag alleen nog een vleugel van het voormalige arsenaal. Op de vrijgekomen grond wordt een nieuwe infrastructuur aangelegd, waaronder Mariënburg en het verlengde hiervan, de Mariënburgsestraat. Langs de Mariënburg en Mariënburgsestraat worden in een korte periode meerdere bankgebouwen gerealiseerd en dit deel van de stad wordt het financiële hart van Nijmegen. Een van de eerste gebouwen is het complex op de hoek van de Mariënburg en de Van Broeckhuysenstraat, de in 1909 gebouwde Leendertz en Co & Carbasiusbank.

 

Nederlandse Bank

In 1910 wordt het ontwerp voor een bijbank van de Nederlandse Bank ingediend. Het pand is gebouwd naar een ontwerp van de bekende Amsterdamse architect Abraham Salm en vormt het laatst gerealiseerde plan uit zijn omvangrijk (en eclectisch) oeuvre. Het is een karakteristiek voorbeeld van een pand uit het begin van de twintigste eeuw dat in een historiserende stijl, Um-1800-stijl, is opgetrokken. Het gebouw wordt gekenmerkt door haar rijk vormgegeven, gekromde voorgevel. De verfijnde detaillering geeft met de gehanteerde beeldentaal ook de (voormalige) functie van het pand weer, namelijk een handelsgebouw (Mercuriuskoppen, embleem van schip en de caduseus uit 1910; bij- en honingraat symboliek als beelddrager van de Spaarbank uit 1953).

 

Abraham Salm was een architect die zich specialiseerde in de utilitaire bouw. Dit specialisme zien we ook terug bij Mariënburg 67, waar hij gebruik heeft gemaakt van verschillende voor die tijd zeer vernieuwde constructietechnieken: gewapend beton (Monier beton) bij de vloerdelen en de dakconstructie; systeemvloer (Herbst-vloer, gepatenteerd in 1903) bij de verdiepingsvloeren. Door het gebruik van beton op het dak was het mogelijk het gekromde zadeldak te realiseren (waarbij het achterste dakschild een andere lijn vormt dan de opbouw van de onderliggende verdieping). De stalen vensters dateren alle uit 1953. Hierbij zijn de gekromde vensters op de begane grond een reconstructie uit 1953 van de oorspronkelijke vensters uit 1910