Noodkerk, school en patronaat

School, noodkerk Lambertuskerk, gemeentelijk monument, Victor de Stuersstraat Maastricht

Noodkerk, patronaat en school St. Lambertuskerk

Victor de Stuersstraat 15-17 Maastricht

Dominant Gemeentelijk monument

 

Opdrachtgever

Potentiele koper

 

Uitvoering

Bouwhistorisch onderzoek

2017-2018

 

Architect

Trans Form Architecten


Gelegen aan de Victor de Stuersstraat te Maastricht, pal achter de St. Lambertuskerk (de ‘Steentjeskerk’), bevindt zich een voormalig patronaat en schoolgebouw. Het in 1910 gebouwde en in 1928 uitgebreide complex is aangewezen als een dominant gemeentelijk monument. De in 1951 aangebouwde vleugel aan de Sint Odastraat valt, zoals zichtbaar is op de gemeentelijke monumentenkaart, buiten deze bescherming. De eigenaar van het pand heeft de intentie om het monument te herbestemmen, restaureren en verbouwen. Ten behoeve van de beoogde herbestemming, stelt de gemeente als vereiste dat een bouwhistorisch onderzoek wordt verricht als onderdeel van de aanvraag omgevingsvergunning.

 

Noodkerk voor de Lambertuskerk

Victor de Stuersstraat  is gelegen aan de ring rondom het historisch centrum. Tot de ontmanteling van de vestingwerken, maakte het gebied waarop de school staat, deel uit van de Hoge Fronten. De nog behouden relicten van de oude vestingwerken bevinden zich op een steenworp afstand ten noorden van de Victor de Stuersstraat. De ontwikkeling van het gebied ten noordwesten van de Statensingel kwam pas aan het begin van de twintigste eeuw op gang. De St. Lambertuskerk, voltooid in 1916, was de eerste kerk die buiten de ring (de oude vestingwerken) werd gebouwd. De kerk werd gebouwd naar een ontwerp van Hubertus van Groenendael. Ook de door Res nova Monumenten onderzochte Steentjeskerk te Eindhoven, is door Van Groenendael ontworpen.

 

In 1914 werd aangevangen met de bouw van de St. Lambertuskerk. Echter, al vóór de bouw was er een grote vraag naar een parochiekerk in deze nieuw te ontwikkelen wijk. Om de parochianen een (tijdelijk) gebedshuis te bieden totdat de kerk klaar was, werd een noodkerk opgericht. Hiervoor werd, als eerste volume ten noordwesten van de Statensingel, het huidige Victor de Stuersstraat 15-17 gebouwd. Op oude foto’s is aan de uitmonstering van het interieur duidelijk dat het gebouw oorspronkelijk als kerk heeft gediend. De neogotische vensters in de zijgevel herinneren nog aan het oorspronkelijke portaal van de kerk.

 

Patronaatgebouw en school

Na de voltooiing van de St. Lambertuskerk werd het gebouw herbestemd. De verbouwing uit 1917 heeft te maken met deze herbestemming. Op de in het archief aanwezige tekening staat niet vermeld wat de nieuwe functie is, alleen dat het om de noodkerk gaat. Gelet op de latere aanpassingen (1928), lijkt het er niet op dat er in 1917 al een school werd gehuisvest. Vermoedelijk werd het gebouw destijds als patronaat in gebruik genomen. Een volgende, ingrijpende verbouwing vindt plaats in 1928., bestaande uit de bouw van het noordwestelijke volume en de bouw van het volume tegen de noordoost gevel. Verder wordt het bestaande volume intern verbouwd en worden er lokalen aangebracht.

 

Boogspanten

Op de verdieping van de nieuwbouw ligt een grote, onverdeelde ruimte. Dit voormalige patronaatslokaal wordt overspannen door een reeks boogspanten. Op de in het archief aanwezige bouwtekening zien we duidelijk de boogspanten weergegeven die tot de dag van vandaag behouden zijn. Aan de onderzijde van de tekening staat vermeld dat de spanten zijn geleverd door Nemaho (Nederlandse Maatschappij voor Houtconstructies) te Doetinchem. Dit tot 2009 actieve bedrijf werd in 1921 gesticht en richtte zich volledig op de realisatie van gelijmde houten spanten. Deze gelijmde spanten werden in 1907 voor het eerst ontwikkeld en gepatenteerd door de Duitser Otto Hetzer. De Nemaho was de eerste en lange tijde de enige firma in Nederland die een licentie had om deze spanten te produceren en in de fabriek werkte veel mensen die afkomstig waren van de oorspronkelijke Hetzerfabriek. Nemaho was hoofdleverancier van deze grote boogspanten in Nederland en heeft onder andere de spantconstructie voor de RAI te Amsterdam (1922) geleverd. Hoe deze partij zo vroeg in haar bestaan betrokken is geraakt bij een relatief kleinschalig project in Maastricht, is onbekend.

 

Uitbreiding school

In 1951 wordt een vergunning ingediend voor het bijbouwen van drie lokalen. Dit heeft betrekking op de bouw van de vleugel aan de St. Odastraat. Deze nieuwe vleugel wordt met een nieuwe doorgang met het hoofdvolume uit 1910 verbonden. Deze doorgang wordt geplaatst tussen de twee bestaande aanbouwen